Czy skręcenie stawu skokowego to coś poważnego?

Nawet 4100 skręceń dziennie

Według badań epidemiologicznych, skręcenie stawu skokowo-goleniowego jest jednym z najczęstszych urazów mięśniowo-szkieletowych, jakie zdarzają się na świecie zarówno w czasie czynności dnia codziennego, jak i aktywności sportowych. W Wielkiej Brytanii stanowią 1-1,5 miliona zgłoszeń na odziałach urazowych w ciągu roku, w Holandii liczba ta jest nieznacznie mniejsza – 580 tys., co daje ok. 1590-4100 skręceń dziennie[1, 2]. Rzeczywista liczba skręceń może być niestety jeszcze większa, bo – jak pokazują badania – nawet 50% osób po tego typu urazie nie szuka profesjonalnej pomocy. Hiller et al. stwierdzili, że w ogólnej populacji 29% osób doznało skręcenia stawu skokowo-goleniowego. [3-5]. Jeżeli chodzi o aktywności sportowe, to najbardziej narażone są osoby biorące udział w sportach odbywających się w halach i na kortach (koszykówka, siatkówka, piłka ręczna, tenis) [6].

Jak widać, częstość występowania opisywanego problemu jest bardzo duża. Z racji braku dotychczasowych informacji z polskich SOR-ów, można tylko domniemywać, że w naszym kraju liczba skręceń będzie się mieściła pomiędzy przytoczonymi statystykami.

„Rozchodzić!”…

Zastanówmy się teraz, jak często słyszeliśmy takie stwierdzenia?

• „Skręcenie? Spokojnie, na drugi dzień będzie już dobrze”.
•  „Nic się nie przejmuj. Rozbiegasz i przejdzie”.
•  „To nic poważnego. Sam już skręciłem kilka razy”.

Dotychczasowe badania pokazują, że u wielu osób już po pierwszym skręceniu dolegliwości mogą się utrzymywać nawet do kilku lat. Mogą to być dolegliwości bólowe, deficyty sensomotoryczne związane z gorszą stabilnością, koordynacją ruchową czy kontrolą posturalną, obniżona siła mięśniowa oraz wydłużony czas reakcji poszczególnych mięśni. Tacy pacjenci wykorzystują również zmienione wzorce ruchowe (inny sposób poruszania się) w porównaniu z osobami bez urazów. Mają również tendencję do bycia mniej aktywnymi fizycznie, czasami przejawiając objawy kinezjofobii (strachu przed ruchem) oraz mogą mieć odczucia niestabilności w trakcie aktywności dnia codziennego oraz aktywności sportowych. Wszystko to może znacząco wpłynąć na ryzyko wystąpienia kolejnego urazu [7-9].

…, czyli konsekwencje niewłaściwych zaleceń

W zależności od badań naukowych, u 32-74% osób po skręceniu rozwija się stan zwany przewlekłą niestabilnością stawu skokowo-goleniowego (CAI – Chronic Ankle Instability), zarówno w przypadku ogólnej populacji, jak i wśród sportowców [10]. Niestety, może być to również związane z brakiem odpowiedniego leczenia – podejściem zbyt konserwatywnym lub zbyt agresywnym. Konserwatywne podejście można określić jako często widywane wśród pacjentów w Polsce, gdzie głównym rodzajem leczenia jest (na szczęście już coraz rzadsze) unieruchomienie na 2-4 tygodni i wyłącznie działanie fizykoterapeutyczne (TENS, fonoforeza, ultradźwięki itp.). Z kolei podejście zbyt agresywne to takie, które często widoczne jest w populacji sportowej, gdzie tylko po ustąpieniu dolegliwości bólowych pacjent wraca do pełnych obciążeń treningowych i meczowych [11]. Badania obserwacyjne pokazują, że wśród sportowców na poziomie liceum, 90% wraca do swojego sportu w ciągu tygodnia od urazu [12]. Takie postępowanie może uniemożliwić zarówno fizjologiczne gojenie się tkanek, jak i zniwelowanie wcześniej wymienionych deficytów funkcjonalnych. Dodatkowo – może zwiększyć ryzyko kolejnego urazu i spowodować przewlekłą niestabilność stawu skokowo-goleniowego.

Z kolei wytworzenie się CAI może stanowić jeden z głównych powodów wystąpienia pourazowego zwyrodnienia stawu skokowo-goleniowego – 70-85% pacjentów, którzy byli kwalifikowani do endoprotezy stawu skokowego z powodu takiego zwyrodnienia, miało historię kilku skręceń stawu skokowego [13, 14].

Uszkodzenia kości

Oprócz wyżej wymienionych elementów, na które może nie wszyscy zwracamy uwagę, po skręceniu inwersyjnym stawu skokowo-goleniowego mogą pojawić się również uszkodzenia tkanki kostnej (złamania jedno-, dwu- lub trzykostkowe, złamania kości piszczelowej i strzałkowej oraz V kości śródstopia), uszkodzenia chrząstki stawowej, uszkodzenia mięśniowo-ścięgniste (najczęściej w obrębie mięśni strzałkowych) oraz uszkodzenia tkanki nerwowej (najczęściej w obrębie nerwu strzałkowego). Każdy z tych urazów powinniśmy wykluczyć przed podjęciem próby leczenia zachowawczego – tutaj przydatna jest dobra współpraca z ortopedą i nasza wiedza związana z diagnostyką różnicową.

Edukacja przede wszystkim

Gdy w Twoim gabinecie pojawi się kolejny pacjent ze skręceniem stawu skokowo-goleniowego, pamiętaj, jak liczne konsekwencje może mieć lekceważone przez dużą część społeczeństwa „zwykłe skręcenie”. Dlatego tak bardzo istotna powinna być przede wszystkim edukacja pacjentów, konieczność prawidłowo przeprowadzonego procesu rehabilitacji i późniejsza weryfikacja, czy udało się w trakcie leczenia zmniejszyć występujące deficyty i problemy.

Jeżeli chcielibyście coś więcej dowiedzieć się na któryś z wyżej wymienionych tematów, dajcie znać w komentarzach. Czy sami spotykaliście się z podobnymi problemami u pacjentów? Czy zwracaliście na nie uwagę?

Sprawdź aktualna listę nadchodzących kursów dla fizjoterapeutów.