Jak samodzielnie kontrolować skoliozę – „torsion bottle” czyli skoliometr z butelki z wodą

Kluczem jest wczesna diagnostyka

Wczesne wykrycie skoliozy idiopatycznej, a w wyniku rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, dają szanse, aby skutecznie ograniczyć, a nawet zahamować jej rozwój. Dlatego bardzo ważna jest jej odpowiednia wczesna diagnostyka, co jednak nie jest łatwe z powodu jej stopniowego rozwoju. Za wiek największego ryzyka pojawienia lub progresji skrzywienia określa się okres okołopokwitaniowego skoku wzrostowego, który w polskiej populacji u dziewcząt przypada na wiek od około 9 lat i 6 miesięcy, a w przypadku chłopców od około 10 lat i 3 miesięcy [3]. Standardem badania przesiewowego i wczesnej diagnostyki, oprócz oceny wzrokowej przeprowadzonej przez wykwalifikowaną osobę, jest ocena deformacji tułowia (pleców) w pozycji skłonu tułowia w przód [2]. Wielkość ewentualnej asymetrii grzbietu, tzw. kąt rotacji tułowia, określa skoliometr, będący rodzajem poziomicy (Ryc.1). Wynik pomiaru równy lub powyżej 7 stopni wskazuje na silne podejrzenie skoliozy i w takim przypadku wymagana jest konsultacja u lekarza ortopedy [4].

Zdecydowanie diagnostykę powinna przeprowadzić wykwalifikowana osoba (fizjoterapeuta, lekarz lub pielęgniarka), jednak ciekawostkę w postaci skoliometru skonstruowanego z butelki z wodą zaproponowali Michelle Romano i Matteo Mastrantonio [5]. Ten prosty sposób pozwala na sprawdzenie, czy wielkość asymetrii pleców przekracza właśnie istotną wartość 7 stopni. Takie urządzenie może wykonać każdy z nas samodzielnie w domu. Butelka świetnie się do tego nadaje ze względu na przewężenie – niezbędne, tak jak w oryginalnym skoliometrze, aby odpowiednio wykonać pomiar, ponieważ skoliometr/butelka nie może opierać się na wyrostkach kolczystych kręgosłupa.

Instrukcja wykonania

Będziemy potrzebować małą plastikową pustą butelkę (0,5 l), pisak/marker, linijkę i trochę wody. Do butelki wlewamy (lub wypijamy;) ) wodę do około połowy (ilość nie ma większego znaczenia), butelkę kładziemy poziomo na równej powierzchni. W okolicy przewężenia zaznaczamy punkt na wysokości poziomu wody (punkt nr 1) (Ryc. 2). Następnie od zaznaczonego punktu odmierzamy w kierunku dna butelki 80 mm, zaznaczamy pisakiem (punkt nr 2). Ostatnim krokiem jest odmierzenie i zaznaczenie od punktu nr 2, 10mm w górę i 10 mm w dół (punkty nr 3 i 4). To te dwa punkty wskażą nam, jeśli asymetria grzbietu jest większa/równa 7 stopniom. Pamiętajmy, że dokładność odmierzenia wszystkich powyższych punktów z kolei ma duże znaczenie [Ryc. 3].

Jak użyć „butelkowego skoliometru”?

Tak jak w przypadku profesjonalnego urządzenia osoba badana powinna wykonać swobodny skłon tułowia w przód (tzw. test Adamsa) (Ryc 4). Badający stoi za osobą badaną. Ocenie powinno poddać się przynajmniej okolicę piersiową i lędźwiową, ponieważ w tych miejscach zazwyczaj lokalizuje się skolioza, a w wyniku są to miejsca największych różnic (rotacji) pomiędzy wysokością pleców po prawej i lewej stronie kręgosłupa. Butelkę ustawiamy na plecach osoby badanej, w poprzek kręgosłupa. Przewężenie butelki wraz z punktem nr 1 ustawiamy precyzyjnie nad wyrostkami kręgosłupa (Ryc. 5)

Następnie opieramy butelkę na ciele. Należy pamiętać, żeby w razie potrzeby obrócić butelkę, aby poziom wody zawsze pokrywał się z punktem nr 1. Jeśli poziom wody wykroczy powyżej lub poniżej odpowiednio punktu 3 i 4, oznacza to, że kąt rotacji tułowia wynosi powyżej 7 stopni (Ryc. 5).

Co ważne autorzy sprawdzili zgodność pomiarów pomiędzy skoliometrem, a zaproponowanym narzędziem, uzyskując bardzo wysokie wyniki (kappa = 0.9278; standard error = 0.7094) [5].

Zatem jeśli domowy pomiar za pomocą „butelkowego skoliometru” pokaże niepokojący wynik u twojego dziecka, koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Dowiedz się więcej na kursie z diagnostyki skolioz idiopatycznych. Szczegóły znajdziesz tutaj.
Sprawdź aktualna listę nadchodzących kursów dla fizjoterapeutów.