Skolioza idiopatyczna (SI) jest jednostką chorobową polegającą na zmianie kształtu kręgów kręgosłupa we wszystkich trzech płaszczyznach, w wyniku ich „asymetrycznego” wzrostu [1]. Kręgosłup objęty skoliozą wygina się w bok, skręca i zmienia swoje ustawienie w płaszczyźnie strzałkowej (przednio-tylnej). Przyczyna choroby nie została odnaleziona, a obecnie określa się ją jako chorobę o wieloczynnikowej genezie. Ujawnia się głównie w okresie szybkiego wzrostu u dzieci, co stanowi jeden z czynników ryzyka pogorszenia się skrzywienia. Dotyczy około 2-3% dzieci w wieku rozwojowym i częściej dotyczy dziewcząt [2].
Październik 2022 
Poznań Wczesne wykrycie skoliozy idiopatycznej, a w wyniku rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, dają szanse, aby skutecznie ograniczyć, a nawet zahamować jej rozwój. Dlatego bardzo ważna jest jej odpowiednia wczesna diagnostyka, co jednak nie jest łatwe z powodu jej stopniowego rozwoju. Za wiek największego ryzyka pojawienia lub progresji skrzywienia określa się okres okołopokwitaniowego skoku wzrostowego, który w polskiej populacji u dziewcząt przypada na wiek od około 9 lat i 6 miesięcy, a w przypadku chłopców od około 10 lat i 3 miesięcy [3]. Standardem badania przesiewowego i wczesnej diagnostyki, oprócz oceny wzrokowej przeprowadzonej przez wykwalifikowaną osobę, jest ocena deformacji tułowia (pleców) w pozycji skłonu tułowia w przód [2]. Wielkość ewentualnej asymetrii grzbietu, tzw. kąt rotacji tułowia, określa skoliometr, będący rodzajem poziomicy (Ryc.1). Wynik pomiaru równy lub powyżej 7 stopni wskazuje na silne podejrzenie skoliozy i w takim przypadku wymagana jest konsultacja u lekarza ortopedy [4].
Ryc. 1 Skoliometr Bunnella służący do oceny wielkości kąta rotacji tułowia [materiał własny]
Będziemy potrzebować małą plastikową pustą butelkę (0,5 l), pisak/marker, linijkę i trochę wody. Do butelki wlewamy (lub wypijamy;) ) wodę do około połowy (ilość nie ma większego znaczenia), butelkę kładziemy poziomo na równej powierzchni. W okolicy przewężenia zaznaczamy punkt na wysokości poziomu wody (punkt nr 1) (Ryc. 2). Następnie od zaznaczonego punktu odmierzamy w kierunku dna butelki 80 mm, zaznaczamy pisakiem (punkt nr 2). Ostatnim krokiem jest odmierzenie i zaznaczenie od punktu nr 2, 10mm w górę i 10 mm w dół (punkty nr 3 i 4). To te dwa punkty wskażą nam, jeśli asymetria grzbietu jest większa/równa 7 stopniom. Pamiętajmy, że dokładność odmierzenia wszystkich powyższych punktów z kolei ma duże znaczenie [Ryc. 3].
Ryc. 2 Miejsce zaznaczenia punktów na butelce [5]
Ryc. 3 Odległości [mm] pomiędzy zaznaczonymi punktami [5]
Tak jak w przypadku profesjonalnego urządzenia osoba badana powinna wykonać swobodny skłon tułowia w przód (tzw. test Adamsa) (Ryc 4). Badający stoi za osobą badaną. Ocenie powinno poddać się przynajmniej okolicę piersiową i lędźwiową, ponieważ w tych miejscach zazwyczaj lokalizuje się skolioza, a w wyniku są to miejsca największych różnic (rotacji) pomiędzy wysokością pleców po prawej i lewej stronie kręgosłupa. Butelkę ustawiamy na plecach osoby badanej, w poprzek kręgosłupa. Przewężenie butelki wraz z punktem nr 1 ustawiamy precyzyjnie nad wyrostkami kręgosłupa (Ryc. 5)
Ryc. 4 Ustawienie początkowe butelki nad wyrostkami kolczystymi kręgosłupa [5]
Następnie opieramy butelkę na ciele. Należy pamiętać, żeby w razie potrzeby obrócić butelkę, aby poziom wody zawsze pokrywał się z punktem nr 1. Jeśli poziom wody wykroczy powyżej lub poniżej odpowiednio punktu 3 i 4, oznacza to, że kąt rotacji tułowia wynosi powyżej 7 stopni (Ryc. 5).
Ryc. 5 Ocena rotacji tułowia – moment badania. Poziom wody przekroczył punkt nr 3, co oznacza rotację tułowia powyżej 7 stopni [5]
Zatem jeśli domowy pomiar za pomocą „butelkowego skoliometru” pokaże niepokojący wynik u twojego dziecka, koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą.
Dowiedz się więcej na kursie z diagnostyki skolioz idiopatycznych. Szczegóły znajdziesz tutaj.
Sprawdź aktualna listę nadchodzących kursów dla fizjoterapeutów.
1. Głowacki M, Kotwicki T, Kaczmarczyk J. Skrzywienia kręgosłupa. [w] Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy (red.) Jacek Kruczyński. PZWL, Warszawa 2019: 453-75
2 k 
7
LUBIĘ TO
UDOSTĘPNIJ
