Po operacjach w obrębie stawu kolanowego jednym z największych wyzwań jest odzyskanie siły i wytrzymałości mięśnia czworogłowego. Niestety, często jest to utrudnione przez efekt inhibicji mięśniowej, ból czy strategie kompensacyjne, z których podświadomie korzystają pacjenci. Chciałbym poruszyć temat tych ostatnich.
Kompensacja może nastąpić przez odciążanie operowanej strony lub przez przeniesienie obciążenia na sąsiednie stawy. Susan M. Sigward, wraz z współautorami swojej pracy, w 2018 roku sprawdziła, jak te kompensacje wyglądają podczas wykonywania przysiadu obunóż, a także jak zmieniają się w czasie rehabilitacji po rekonstrukcji ACL. Po trzech miesiącach operowani pacjenci odciążali staw kolanowy przez większe obciążanie drugiej nogi oraz korzystając w większym stopniu ze stawu biodrowego. Po pięciu miesiącach badana grupa wyrównywała obciążanie stron, lecz dalej bazowała w dużym stopniu na kompensacji biodrowej.
Można by pomyśleć, że istnieje sposób wyeliminowania problemu poprzez wykonywanie ćwiczeń jednonóż i po części będzie to prawdą. Nie będziemy bowiem wówczas korzystać z drugiej kończyny. Już w 2000 roku Gregory P. Ernst, wraz ze współautorami, zbadał strategie motoryczne w czasie wejścia na stopień oraz wyskoku pionowego jednonóż. Grupę stanowili pacjenci będący średnio dziesięć miesięcy po zabiegu rekonstrukcji ACL. Badacze wykazali kompensacje z poziomu prostowników stawu biodrowego i skokowego nawet po tak długim czasie.
Badania te potwierdzają obserwacje naszych pacjentów, gdzie często widać asymetryczne ustawienie tułowia, ale również ucieczkę przez większe zgięcie w biodrze czy pochylenie tułowia po stronie operowanej. Tłumaczy to również sytuacje utrzymującego się osłabienia mięśnia czworogłowego, mimo wykonywania przez pacjentów przysiadów nawet jednonóż.
Sprawdź aktualna listę nadchodzących kursów dla fizjoterapeutów.
1. Ernst GP, Saliba E, Diduch DR, Hurwitz SR, Ball DW. Lower extremity compensations following anterior cruciate ligament reconstruction. Phys Ther. 2000
2. Sigward, S. M., Chan, M.-S. M., Lin, P. E., Almansouri, S. Y., & Pratt, K. A. (2018). Compensatory Strategies That Reduce Knee Extensor Demand During a Bilateral Squat Change From 3 to 5 Months Following Anterior Cruciate Ligament Reconstruction. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy.